วิธีการใช้ศอก
ศอกเป็นอวัยวุธที่แข็งที่สุด และเป็นอวัยวุธที่สามารถเป็นองครักษ์ สามารถใช้ในการปิดป้องได้เป็นอย่างดี ซึ่งการปิดป้องด้วยศอกนั้นจะทำความเจ็บปวด และยังเป็นการตัดทอนอวัยวุธของคู่ต่อสู้ โดยที่คู่ต่อสู้ไม่มีวันล่วงรู้
คนที่ใช้ศอกเป็น ต้องรู้หน้าที่ และระยะ อีกทั้งยังต้องวางตำแหน่งของศอกเอาไว้ให้อยู่ในแนวป้องกันอย่างคร่าวๆและถูกต้อง ยกตัวอย่างเมื่อคู่ต่อสู้ชกมา เราก็ยกศอกรับ เราจึงต้องเอาศอกวางไว้ ให้อยู่ในแนวที่ยกรับง่าย คือระยะในการยกแค่ขยับนิดเดียว ก็สามารถเอาศอกไปปะทะหมัดหรือแขนของคู่ต่อสู้ได้ หรือคู่ต่อสู้เตะเรามา เราก็แค่ย่อลงรับหรือขยับศอกขึ้นหรือลงหรือพลิกหรือตั้งเอาไว้เฉยๆ ก็สามารถรับเตะได้ รวมไปถึงการเข่าการถีบการเข้ามาจับคอ อะไรเหล่านี้เป็นต้น ดังนั้นความรู้เกี่ยวกับการใช้ศอก มันจึงเป็นเหมือนเส้นผมบังภูเขา ซึ่งหากเรารู้ก็จะสามารถป้องกันตัวได้ทุกอย่าง แม้กระทั่งศอกป้องกันศอกด้วยกันเอง
วิธีการใช้ศอก ในลูกไม้มวยไทยนั้นมีทั้งแก้หมัด เท้า เข่า ศอก แก้จับคอ แก้กอดปล้ำ ก่อนอื่นเราต้องเข้าใจก่อนว่าศอกนั้นเป็นอวัยวุธที่อยู่ใกล้ตัวเราที่สุด อย่าได้เอาออกไปใช้ไกลตัว เช่น คู่ต่อสู้เตะมาเราใช้ศอกในการแก้ไข ซึ่งมีโอกาสพลาดหรือไกลเกินไป หรืออาจจะช้าเกินไปด้วยระยะไม่อำนวย ยกเว้นเสียแต่ว่า ให้คู่ต่อสู้เตะมาเจอศอกเราเท่านั้น ซึ่งก็ต้องวางตำแหน่งของศอกเอาไว้ให้อยู่ในตำแหน่งของ “ท่าครู” นั่นเอง การใช้ศอกในลูกไม้มวยไทยนั้น มีอยู่สามลักษณะด้วยกันคือ รับด้วยศอกซึ่งรวมไปถึงการพิง และปัดหรือเปิด หลบแล้วศอก ในระยะที่สามารถต่อเติมด้วยศอกได้ การพิงจะพิงอย่างไร การปัดจะปัดอย่างไร การเปิดจะเปิดอย่างไร การหลบจะหลบอย่างไร พูดง่ายๆก็คือการปัดและเปิดหรือพิง หรือหลบ ให้คู่ต่อสู้ไถลหรือถลำเข้ามา แล้วเราจะเอาระยะที่คู่ต่อสู้ไถลหรือถลำเข้ามา ในระยะศอกแล้วใช้ศอกของเรา เหวี่ยงศอก ทัดมาลา หรือจูบศอก เข้ากระทบคู่ต่อสู้ โดยปกติทั่วๆไปก็มักจะหมายที่ใบหน้า เพราะจะทำให้เกิดการแตกและเลือดจะไหลเข้าตา หากเป็นการศอกที่กระทบเข้ากับตำแหน่งหรือบริเวณที่แตกแล้วเลือดจะไหลเข้าตาคู่ต่อสู้ แต่ให้ทุกท่านใช้ศอกตามตำแหน่งของศอก ก็คือศอกของเราอยู่ใกล้อะไรก็ใช้ในระยะนั้น เช่นคู่ต่อสู้นั้นตัวสูง ศอกของเราทัดมาลา เหวี่ยงศอก หรือจูบศอก ได้ประมาณหน้าอก เราก็ใช้แค่หน้าอกหรือต่ำลงกว่าหน้าอก เพราะการใช้ศอกในลักษณะกดต่ำลง จะทำให้ศอกนั้นมีน้ำหนักมากขึ้น อย่าพยายามเอื้อมศอกหรือใช้ในตำแหน่งที่ศอก จะถอยความหนักหน่วงของศอกลงไป อย่าลืมว่า หน้าอกก็เป็นจุดอันตราย เมื่อถูกกระทบด้วยศอกจะทำให้หายใจติดขัด และเชื่องช้าลง หรือในกรณีที่เรากดศอกลงต่ำ ศอกก็อาจกระทบกับซี่โครงซึ่งอาจทำให้ซี่โครงหักหรือเดาะ ซึ่งเป็นสิ่งที่อันตรายมาก
การใช้ศอกไม่ควรง้างศอกให้คู่ต่อสู้เห็น ควรใช้ให้ไปกับเหลี่ยมมวย จะสลับเหลี่ยมหรือจะตามเหลี่ยมก็แล้วแต่ท่านจะใช้ดุลยพินิจ เช่นคู่ต่อสู้ชกหมัดตรงเข้ามายังท่าน เมื่อท่านเปิดแบบมวยไชยา ท่านอย่าได้เปิดจังหวะหนึ่ง และง้างศอกอีกข้างหนึ่งเป็นจังหวะสอง เพื่อจะศอกลงไป เพราะเมื่อท่านง้างศอก คู่ต่อสู้อาจเห็น และป้องกันได้ทัน แต่หากท่านใช้จังหวะเดียวในการง้างศอก คือ เมื่อท่านเปิดแขนคู่ต่อสู้ที่ชกมายังท่าน ให้ท่านเปิดพร้อมๆกับการง้างศอก แล้วให้ท่านใช้เหลี่ยมพลิกเหวี่ยงศอกลงไป จะทำให้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ถ้าจะนับจังหวะก็แค่ครึ่งจังหวะซึ่งรวดเร็วและคู่ต่อสู้ป้องกันได้โดยยาก ซึ่งการเปิดแบบมวยไชยา เปิดแล้วจะทำให้คู่ต่อสู้ไถลหรือถลำเข้ามาหาเราอีกด้วย การใช้ศอกกับอวัยวุธอื่นๆ ก็ใช้หลักการเดียวกัน คือปัดให้คู่ต่อสู้ไถลหรือถลำ เข้ามาในระยะศอกของเรา ที่กล่าวมาแล้ว ยังหมายถึงศอกกลับที่เมื่อคู่ต่อสู้ ไถลหรือถลำเข้ามาหาเรา เรายังสามารถกลับตัวและศอกกลับโดยคู่ต่อสู้ของเรา ไม่มีวันล่วงรู้ ที่สำคัญก็คือว่า ไม่ว่าเราจะเหวี่ยงศอก จูบศอก ทัดมาลา กระแทกศอกหรือศอกกลับ ในการแก้ไขหรือในการใช้ศอก ก็ขอให้เราดูระยะและโอกาส ที่เราจะสามารถทำได้ และถึงแม้ว่า เราจะไม่มีโอกาสใช้ศอกของเราในการแก้ไขอวัยวุธ แต่การที่คู่ต่อสู้ของเรา ออกอวัยวุธมากระทบศอกของเรา นั่นก็หมายความว่า “ท่านได้ใช้ศอกในการป้องกันและตอบโต้เรียบร้อยแล้ว”
จะมีการใช้ศอกแก้ศอก ที่ต้องใช้ความรวดเร็ว และต้องเฉพาะจริงๆ เช่น เหวี่ยงศอก จูบศอก เราจะเอาศอกอะไรแก้ เหวี่ยงศอก จูบศอก ท่านก็ต้องเอาทัดมาลาแก้ หรือบางท่านเอาจูบศอกแก้ ก็อาจต้องเพิ่มความรวดเร็วอีกด้วย ทัดมาลา ท่านจะเอาศอกอะไรแก้ ทัดมาลาท่านก็ต้องใช้ ทัดมาลา จูบศอก เหวี่ยงศอกแก้ จูบศอก ท่านจะเอาศอกอะไรแก้ จูบศอกท่านก็ต้องเอาศอกทัดมาลา จูบศอก หรือเหวี่ยงศอกแก้ ที่กล่าวมาทั้งหมดเกี่ยวกับการใช้ศอก ยังอยู่ในกรณีที่ว่า ระยะได้ไหม จังหวะได้ไหม โอกาสได้ไหม ความเร็วพอไหม และหากท่านชำนาญในการใช้ศอก ท่านอาจใช้ศอกชนิดเดียวกันแก้ศอกต่างๆ เช่น เอาทัดมาลาแก้ศอกทัดมาลา เอาจูบศอกแก้ศอกจูบศอก และเอาเหวี่ยงศอกแก้ศอกเหวี่ยงศอก เพราะศอกนั้นเสมือนมีดอันคมกริบ ที่มีความน่ากลัวและอันตรายยิ่ง จึงขอให้ทุกท่านที่มีความต้องการใช้ศอก ฝึกการใช้ศอกตามบทเรียนของการใช้ศอก ศอกทัดมาลา ศอกจูบศอก ศอกเหวี่ยงศอก ศอกกระแทก ศอกกลับ จนมีความคล่องตัว จึงจะสามารถนำมาใช้กับเหตุการณ์ได้นะครับ
ครูเล็กสอนมวยตอนอื่นๆ